Gwybodaeth beichiau newydd
Diweddarwyd 31 Mawrth 2025
Yn berthnasol i Gymru a Loegr
漏 Hawlfraint y Goron 2025
Mae'r cyhoeddiad hwn wedi'i drwyddedu o dan delerau Trwydded Agored y Llywodraeth v3.0 ac eithrio ble nodir yn wahanol. I weld y drwydded hon, ewch i neu ysgrifennwch at y T卯m Polisi Gwybodaeth, Yr Archifau Gwladol, Kew, Llundain TW9 4DU, neu anfonwch e-bost at: psi@nationalarchives.gov.uk.
Lle byddwn wedi nodi unrhyw wybodaeth am hawlfraint trydydd parti, bydd angen i chi gael caniat芒d gan ddeiliaid yr hawlfraint dan sylw.
Mae'r cyhoeddiad hwn ar gael yn /government/publications/hm-land-registry-local-land-charges-programme/a802cbf2-f847-45ce-a3c6-69793bbf37c0
1. Trosolwg
Mae鈥檙 ddogfen hon yn amlinellu safle Cofrestrfa Tir EF o ran ariannu awdurdodau lleol o dan yr athrawiaeth beichiau newydd ar gyfer ymgymryd 芒 gweithgareddau penodol sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檌 Rhaglen Pridiannau Tir Lleol.
2. Cyflwyniad
Mae Cofrestrfa Tir EF yn creu Cofrestr Pridiannau Tir Lleol genedlaethol a fydd yn cymryd lle鈥檙 cofrestri a gedwir ar wah芒n ar hyn o bryd gan 331 o awdurdodau lleol ar draws Cymru a Lloegr. Aeth y gwasanaeth yn fyw yng Ngorffennaf 2018, gan ganiat谩u i ardaloedd awdurdodau lleol drosglwyddo i鈥檙 gofrestr newydd mewn modd graddol.
Galluogwyd y newid hwn gan a ddiwygiodd Ddeddf Pridiannau Tir Lleol 1975, i alluogi Cofrestrfa Tir EF i ddarparu鈥檙 gwasanaeth statudol. Daeth yr is-ddeddfwriaeth ofynnol, a , i rym yn 2018.
Er bod y ddeddfwriaeth mewn grym, daw鈥檔 weithredol ar gyfer ardal awdurdod lleol penodol dim ond pan fydd yr awdurdod lleol yn trosglwyddo ei wasanaeth pridiannau tir lleol i Gofrestrfa Tir EF.
Mae鈥檙 cyfarwyddyd hwn yn gymwys i鈥檙 holl awdurdodau lleol yng Nghymru a Lloegr sydd 芒 chyfrifoldeb statudol am y gwasanaeth pridiannau tir lleol cyn i Ddeddf Seilwaith 2015 ddod i rym yn eu hardal.
3. Ymgysylltu 芒 budd-ddeiliaid
Sefydlodd Cofrestrfa Tir EF weithgor beichiau newydd yn 2016 yn cynnwys:
- Cofrestrfa Tir EF
- y Gymdeithas Llywodraeth Leol
- y Sefydliad Pridiannau Tir Lleol
- Y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol
- cynrychiolwyr o amrywiaeth o awdurdodau lleol
Adolygodd y gr诺p hwn natur y gwaith y mae鈥檔 ofynnol i鈥檞 wneud a chytunodd ar fatrics o weithgareddau a mesurau y caiff taliadau beichiau newydd eu hystyried ar eu cyfer.
Mae Cofrestrfa Tir EF wedi ymgysylltu gydag awdurdodau lleol fel rhan o鈥檙 gwaith paratoi ar gyfer y rhaglen Pridiannau Tir Lleol. Y bwriad oedd cael dealltwriaeth gychwynnol o barodrwydd a gallu pob sefydliad i fodloni gofynion mudo a chefnogi鈥檙 gwasanaeth cofrestr yn y dyfodol. Mae鈥檙 wybodaeth a鈥檙 adborth gan y gweithgor wedi llywio鈥檙 asesiad beichiau newydd.
4. Beichiau newydd
Wrth ystyried ble y gall beichiau fod yn gymwys, mae Cofrestrfa Tir EF wedi cymhwyso鈥檙 egwyddorion yn athrawiaeth beichiau newydd y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol a gyhoeddwyd yn 2011.
Mae鈥檙 athrawiaeth yn datgan:
yn fras, diffinnir baich newydd fel unrhyw bolisi neu fenter sy鈥檔 cynyddu鈥檙 gost o ddarparu gwasanaethau awdurdod lleol
ac
mae鈥檔 gymwys dim ond pan fydd llywodraeth ganolog yn ei gwneud yn ofynnol neu鈥檔 cymell awdurdodau lleol i wneud rhywbeth newydd neu ychwanegol.
5. Rhannu鈥檙 asesiad beichiau newydd yn ddwy ran
Rhennir yr asesiad yn ddwy ran:
- beichiau mudo (neu cyn mynd yn fyw)
- beichiau gwasanaeth byw
Rhannwyd yr asesiad beichiau newydd oherwydd:
- natur arwyddocaol yr asesiad beichiau newydd
- roedd angen gwybodaeth gan awdurdodau lleol
- roedd y gofrestr yng ngham cychwynnol ei datblygiad ar ddechrau鈥檙 trafodaethau beichiau.
6. Asesiad beichiau newydd ar gyfer y cam mudo (cyn mynd yn fyw)
Mae鈥檙 asesiad ar gyfer y cam hwn yn rhoi cyfrif am y gwaith a wneir hyd at y pwynt pan gaiff y gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol ei drosglwyddo i Gofrestrfa Tir EF.
Mae鈥檙 gweithgor wedi ystyried pa waith, gweithgareddau a chostau eraill sydd wedi eu cynnwys o fewn y diffiniad o faich newydd, a hefyd beth fyddai鈥檙 dulliau priodol i asesu graddfa鈥檙 costau hyn.
Mae鈥檙 gr诺p wedi cytuno ar y canlynol yn y camau mudo (cyn mynd yn fyw):
- tasgau gweinyddu prosiect penodol
- echdynnu data o systemau digidol cyfredol, os oes gan yr awdurdod lleol y rhain
- paratoi data ar gyfer mudo (yn ychwanegol at gyfrifoldebau statudol cyfredol)
- darparu gwybodaeth er mwyn caniat谩u i Gofrestrfa Tir EF greu stentiau gofodol lle nad yw unrhyw rai yn bodoli ar hyn o bryd
- darparu diweddariadau i鈥檙 gofrestr yn ystod mudo ac yn ystod y cyfnod rhybudd cyn y daw鈥檙 gofrestr a fudwyd yn fyw
- datrys ymholiadau sy鈥檔 codi yn ystod y broses fudo
Yn ychwanegol, gall fod costau gan rai awdurdodau lleol sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwariant cyfalaf heb ei ariannu, y bwriedir iddo gael ei ad-dalu gan yr incwm ff茂oedd chwilio neu gostau ychwanegol sy鈥檔 codi o drefniadau cytundebol ar gyfer gwasanaethau a drefnwyd trwy gontract allanol. Caiff y rhain eu hystyried yn 么l yr achos.
Mae Adran 7 yn amlinellu鈥檙 gweithgareddau y disgwylir iddynt roi baich newydd ar awdurdodau lleol, yn seiliedig ar drafodaethau a chytundeb y gweithgor. Bydd Cofrestrfa Tir EF yn gwneud cyllid ar gael i dalu costau rhesymol y gweithgareddau hyn yn unol 芒鈥檙 athrawiaeth beichiau newydd.
Cafodd unrhyw weithgareddau sydd heb eu rhestru eu hasesu fel rhai nad ydynt yn creu baich ychwanegol.
Penderfynwyd nad yw gwaith y mae鈥檔 ofynnol i awdurdodau lleol ei wneud er mwyn i ddata gydymffurfio 芒 chyfrifoldebau statudol sy鈥檔 bodoli yn faich newydd. Enghraifft o hyn yw sicrhau bod y gofrestr yn gyflawn ac yn gywir yn unol 芒 deddfwriaeth sy鈥檔 bodoli cyn i鈥檙 mudo ddigwydd. Mae hwn yn gyfrifoldeb cyfredol, nid yn faich newydd.
7. Gweithgareddau y gall beichiau fod yn daladwy ar eu cyfer
Dyma鈥檙 gweithgareddau cysylltiedig 芒 Phridiannau Tir Lleol arfaethedig y gall cyllid gael ei ddarparu ar eu cyfer i鈥檙 awdurdodau lleol.
7.1 Gweinyddu prosiect
Tasgau gweinyddu prosiect penodol y mae鈥檔 ofynnol i awdurdodau lleol eu cyflawni er mwyn cwblhau鈥檙 gwaith o drosglwyddo鈥檙 gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol i Gofrestrfa Tir EF.
Gall hyn gynnwys nifer o gyfarfodydd sefydlog ac achlysurol cytunedig gyda gwaith gweinyddu a pharatoi cysylltiedig.
7.2 Echdynnu data
Caiff echdynnu data o systemau awdurdod lleol ei gwblhau trwy ddefnyddio cymysgedd o adnoddau Cofrestrfa Tir EF, cyflenwyr ac awdurdod lleol.
Bydd faint o adnoddau awdurdod lleol a fydd yn ofynnol yn dibynnu ai鈥檙 awdurdod lleol sy鈥檔 cwblhau鈥檙 gwaith echdynnu data ei hun, neu ai鈥檙 cyflenwr a benodwyd sy鈥檔 gwneud hyn.
Bydd beichiau yn gymwys i waith yr awdurdod lleol ar baratoi ac echdynnu data i fudo i Gofrestrfa Tir EF. Rhagwelir y bydd hyn ar gyfer uchafswm o ddwy set ddata. Gallai fod yn gymwys i鈥檙 canlynol:
- set ddata destunol
- set ddata ofodol
- y ddwy set ddata hyn
- dim un o鈥檙 setiau data hyn, os yw cyflenwr yn gwneud hyn
7.3 Paratoi data
Mae paratoi data yn cynnwys tasgau penodol y mae angen eu cwblhau er mwyn sicrhau y gall ein cyflenwyr gymryd data oddi wrth awdurdodau lleol.
Paratoi data ar gyfer setiau data digidol
Mae鈥檙 gwaith hwn wedi ei gynnwys yng ngweithgaredd 7.2.
Paratoi data ar gyfer setiau data papur, microfiche ac electronig
Bydd beichiau yn gymwys i waith yr awdurdod lleol ar baratoi setiau data nad ydynt yn ddigidol, gan gynnwys (lle y bo angen):
- m芒n newidiadau i ddogfennau, megis dileu nodiadau neu styffylau
- creu rhestr o gofnodion
- gwirio鈥檙 cofnodion a ddychwelir yn erbyn y rhestr
- gweithgareddau ategol eraill sy鈥檔 ymwneud 芒 pharatoi data (er enghraifft, trefnu ar gyfer sganio ar y safle)
7.4 Paratoi data heb fod yn ddata gofodol
Os nad oes gan awdurdodau lleol ddata gofodol y gellir ei echdynnu ar hyn o bryd, bydd yn ofynnol iddynt ddarparu digon o wybodaeth er mwyn i gyflenwr allu creu stent gofodol.
Bydd beichiau yn gymwys i un neu ragor o鈥檙 canlynol:
- darparu dogfennau er mwyn creu stent gofodol
- creu stent gofodol lle nad yw un yn bodoli
- dilysu stentiau gofodol a gr毛wyd gan gyflenwr
- cyfuniad o鈥檙 uchod
7.5 Diweddariadau i鈥檙 gofrestr cyn bod yr ardal awdurdod lleol yn fyw
Rhagwelir y bydd cyfnod o amser pan fydd yn rhaid i awdurdodau lleol ymgymryd 芒 gweithgareddau i gofnodi diweddariadau neu gofrestriadau allweddol deuol. Bydd hyn yn ychwanegol at gynnal eu cofrestr Pridiannau Tir Lleol eu hunain, a fydd yn parhau i fod y gofrestr statudol hyd nes mynd yn fyw ar gyfer eu hardal yng Nghofrestrfa Tir EF.
Bydd beichiau yn gymwys i awdurdodau lleol ar gyfer un o鈥檙 canlynol:
- cadw cofnod o鈥檙 diweddariadau i鈥檙 gofrestr am gyfnod penodol, a gaiff ei diweddaru wedi hynny cyn mynd yn fyw
- diweddaru Cofrestr Pridiannau Tir Lleol Cofrestrfa Tir EF ochr yn ochr 芒鈥檜 cofrestr eu hunain am gyfnod penodol
7.6 Ymholiadau amrywiol
Yn ystod y broses fudo, rhagwelir y bydd amrywiaeth o ymholiadau gan gyflenwyr a/neu Gofrestrfa Tir EF y bydd yn rhaid i鈥檙 awdurdodau lleol ddelio 芒 nhw.
Bydd beichiau yn gymwys i awdurdodau lleol sy鈥檔 delio ag ymholiadau am ddata yn ystod y broses fudo.
7.7 Costau eraill trwy eithriad
Mae鈥檔 bosibl y bydd awdurdodau lleol yn canfod meysydd gwaith ychwanegol y bu鈥檔 rhaid iddynt eu cwblhau. Byddwn yn ystyried y rhain trwy eithriad ac yn eu gwerthuso.
Yn ychwanegol, gall fod costau gan rai awdurdodau lleol sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwariant cyfalaf heb ei ariannu, y bwriedir iddo gael ei ad-dalu gan yr incwm ff茂oedd chwilio neu gostau ychwanegol sy鈥檔 codi o drefniadau cytundebol ar gyfer gwasanaethau a drefnwyd trwy gontract allanol. Byddwn yn ystyried costau fesul achos.
8. Adolygiad
Mae egwyddorion yr asesiad beichiau newydd yn berthnasol i bob awdurdod lleol sydd wedi trosglwyddo eu gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol i Gofrestrfa Tir EF.
Yn Hydref 2020, cynhaliodd Cofrestrfa Tir EF adolygiad mewnol o鈥檙 model asesu beichiau. Gwnaed hyn oherwydd daeth gwahaniaethau rhwng rhagdybiaethau a鈥檙 gwaith gwirioneddol i鈥檙 amlwg ar 么l i awdurdodau lleol ddechrau trosglwyddo eu gwasanaethau i鈥檙 gofrestr genedlaethol.
Darparodd canlyniad yr adolygiad sail ar gyfer asesiadau mwy realistig. Caiff y man cychwyn ar gyfer cyfrifo beichiau a chyfarfodydd cyfnodol bellach eu safoni yn gynharach yn y broses. Mae cyfrifo beichiau nawr yn dechrau pan fydd y dangosfwrdd dadansoddi data yn cael ei redeg gyntaf.
9. Beichiau gwasanaeth byw
Ystyriodd y gweithgor beichiau newydd unrhyw feichiau a allai fod yn daladwy pan fydd ardal awdurdod lleol yn fyw ar y Gofrestr Pridiannau Tir Lleol a gedwir gan Gofrestrfa Tir EF hefyd. Cytunodd y gr诺p hwn fod angen tystiolaeth bellach er mwyn deall yr effaith lawn ar awdurdodau lleol pan fudodd eu cofrestr i鈥檙 gofrestr genedlaethol. Cytunwyd y dylid cynnal adolygiad i asesu鈥檙 effaith dair blynedd ar 么l lansio鈥檙 Gofrestr Pridiannau Tir Lleol.
Yn dilyn ymgynghoriad gydag awdurdodau lleol a budd-ddeiliaid, adolygodd Cofrestrfa Tir EF y taliadau beichiau newydd yn Nhachwedd 2021. Ystyriodd yr asesiad effaith y beichiau. Ni nododd yr adolygiad hwn faich net i awdurdodau lleol ar 么l y drydedd flwyddyn. O ganlyniad, ni fu unrhyw newid i鈥檙 trefniadau beichiau.
Mae awdurdodau lleol yn parhau i gael taliad am dair blynedd gyntaf trosglwyddiad eu gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol i Gofrestrfa Tir EF i ymdrin 芒:
- gweithgareddau ychwanegol a wnaed yn y cyfnod yn union ar 么l i awdurdod lleol fynd yn fyw
- gwaith o ran gwneud cais i ychwanegu, amrywio a dileu pridiannau sy鈥檔 ychwanegol at yr hyn sy鈥檔 ofynnol o dan y broses flaenorol
Mae Cofrestrfa Tir EF yn gweithio gyda chyflenwyr i integreiddio鈥檙 rhyngwyneb rhaglennu cymwysiadau (API) a ddatblygwyd gyda systemau awdurdod lleol. Mae integreiddio hwn ar gael i bob awdurdod lleol sydd am awtomeiddio鈥檙 broses o ychwanegu, amrywio neu ddileu pridiannau yn y gwasanaeth byw. Os yw鈥檙 awdurdod lleol yn ymgymryd 芒 gwaith i ddatblygu ei integreiddio API ei hun yn lle defnyddio un a ddarperir gan gyflenwr, byddai鈥檙 gwaith hwn yn cael ei gynnwys yn y taliad beichiau.
Mae cynghorau sir wedi cael eu hystyried hefyd fel rhan o鈥檙 asesiad oherwydd bydd yn rhaid iddynt newid eu harferion pan fydd y gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol yn cael ei weithredu am y tro cyntaf mewn ardal awdurdod lleol sy鈥檔 effeithio arnynt. Bydd cynghorau sir yn gymwys i gael taliadau am yr un gweithgareddau a restrir uchod. Byddant hefyd yn cael taliadau ar gyfer yr amser y byddant yn ei dreulio yn paratoi i ddefnyddio鈥檙 gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol newydd, sydd wedi ei gynnwys ar gyfer awdurdodau lleol yn rhan fudo (cyn mynd yn fyw) yr asesiad.
Bydd y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol neu Gofrestrfa Tir EF yn gwneud taliadau beichiau ochr yn ochr 芒鈥檙 taliadau ar gyfer mudo beichiau (cyn mynd yn fyw).
10. Cyllid awdurdod lleol
Bydd penderfyniadau ynghylch lefel y cyllid y bydd pob awdurdod lleol yn ei gael, a manylion terfynol y cytundeb, yn dilyn trafodaethau gydag awdurdodau lleol unigol.
Ar gyfer pob awdurdod lleol, gwneir asesiad o鈥檙 swm sydd i鈥檞 dalu ar gyfer mudo cyn mynd yn fyw yn dilyn ymgysylltiad ffurfiol rhwng yr awdurdod a Chofrestrfa Tir EF at ddiben mudo鈥檙 gofrestr. Ar y pwynt hwn, bydd asesiad realistig yn bosibl oherwydd y canlynol:
- gwybod faint o bridiannau sydd wedi cael eu mudo
- cytuno ar hyd y broses fudo
Mae鈥檙 ddau ddarn yma o wybodaeth yn ofynnol er mwyn cyfrifo鈥檙 swm i鈥檞 dalu.
Ar gyfer beichiau gwasanaeth byw, caiff taliad ar gyfer gweithgareddau un-tro a鈥檙 tair blynedd gyntaf o waith ychwanegol i ychwanegu, amrywio a dileu pridiannau ei wneud yr un pryd 芒鈥檙 taliad (mudo) cyn mynd yn fyw.
Bydd ##Trosolwg
Mae鈥檙 ddogfen hon yn amlinellu safle Cofrestrfa Tir EF o ran ariannu awdurdodau lleol o dan yr athrawiaeth beichiau newydd ar gyfer ymgymryd 芒 gweithgareddau penodol sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檌 Rhaglen Pridiannau Tir Lleol.
11. Cyflwyniad
Mae Cofrestrfa Tir EF yn creu Cofrestr Pridiannau Tir Lleol genedlaethol a fydd yn cymryd lle鈥檙 cofrestri a gedwir ar wah芒n ar hyn o bryd gan 331 o awdurdodau lleol ar draws Cymru a Lloegr. Aeth y gwasanaeth yn fyw yng Ngorffennaf 2018, gan ganiat谩u i ardaloedd awdurdodau lleol drosglwyddo i鈥檙 gofrestr newydd mewn modd graddol.
Galluogwyd y newid hwn gan a ddiwygiodd Ddeddf Pridiannau Tir Lleol 1975, i alluogi Cofrestrfa Tir EF i ddarparu鈥檙 gwasanaeth statudol. Daeth yr is-ddeddfwriaeth ofynnol, a , i rym yn 2018.
Er bod y ddeddfwriaeth mewn grym, daw鈥檔 weithredol ar gyfer ardal awdurdod lleol penodol dim ond pan fydd yr awdurdod lleol yn trosglwyddo ei wasanaeth pridiannau tir lleol i Gofrestrfa Tir EF.
Mae鈥檙 cyfarwyddyd hwn yn gymwys i鈥檙 holl awdurdodau lleol yng Nghymru a Lloegr sydd 芒 chyfrifoldeb statudol am y gwasanaeth pridiannau tir lleol cyn i Ddeddf Seilwaith 2015 ddod i rym yn eu hardal.
12. Ymgysylltu 芒 budd-ddeiliaid
Sefydlodd Cofrestrfa Tir EF weithgor beichiau newydd yn 2016 yn cynnwys:
- Cofrestrfa Tir EF
- y Gymdeithas Llywodraeth Leol
- y Sefydliad Pridiannau Tir Lleol
- Y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol
- cynrychiolwyr o amrywiaeth o awdurdodau lleol
Adolygodd y gr诺p hwn natur y gwaith y mae鈥檔 ofynnol i鈥檞 wneud a chytunodd ar fatrics o weithgareddau a mesurau y caiff taliadau beichiau newydd eu hystyried ar eu cyfer.
Mae Cofrestrfa Tir EF wedi ymgysylltu gydag awdurdodau lleol fel rhan o鈥檙 gwaith paratoi ar gyfer y rhaglen Pridiannau Tir Lleol. Y bwriad oedd cael dealltwriaeth gychwynnol o barodrwydd a gallu pob sefydliad i fodloni gofynion mudo a chefnogi鈥檙 gwasanaeth cofrestr yn y dyfodol. Mae鈥檙 wybodaeth a鈥檙 adborth gan y gweithgor wedi llywio鈥檙 asesiad beichiau newydd.
13. Beichiau newydd
Wrth ystyried ble y gall beichiau fod yn gymwys, mae Cofrestrfa Tir EF wedi cymhwyso鈥檙 egwyddorion yn athrawiaeth beichiau newydd y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol a gyhoeddwyd yn 2011.
Mae鈥檙 athrawiaeth yn datgan:
yn fras, diffinnir baich newydd fel unrhyw bolisi neu fenter sy鈥檔 cynyddu鈥檙 gost o ddarparu gwasanaethau awdurdod lleol
ac
mae鈥檔 gymwys dim ond pan fydd llywodraeth ganolog yn ei gwneud yn ofynnol neu鈥檔 cymell awdurdodau lleol i wneud rhywbeth newydd neu ychwanegol.
14. Rhannu鈥檙 asesiad beichiau newydd yn ddwy ran
Rhennir yr asesiad yn ddwy ran:
- beichiau mudo (neu cyn mynd yn fyw)
- beichiau gwasanaeth byw
Rhannwyd yr asesiad beichiau newydd oherwydd:
- natur arwyddocaol yr asesiad beichiau newydd
- roedd angen gwybodaeth gan awdurdodau lleol
- roedd y gofrestr yng ngham cychwynnol ei datblygiad ar ddechrau鈥檙 trafodaethau beichiau.
15. Asesiad beichiau newydd ar gyfer y cam mudo (cyn mynd yn fyw)
Mae鈥檙 asesiad ar gyfer y cam hwn yn rhoi cyfrif am y gwaith a wneir hyd at y pwynt pan gaiff y gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol ei drosglwyddo i Gofrestrfa Tir EF.
Mae鈥檙 gweithgor wedi ystyried pa waith, gweithgareddau a chostau eraill sydd wedi eu cynnwys o fewn y diffiniad o faich newydd, a hefyd beth fyddai鈥檙 dulliau priodol i asesu graddfa鈥檙 costau hyn.
Mae鈥檙 gr诺p wedi cytuno ar y canlynol yn y camau mudo (cyn mynd yn fyw):
- tasgau gweinyddu prosiect penodol
- echdynnu data o systemau digidol cyfredol, os oes gan yr awdurdod lleol y rhain
- paratoi data ar gyfer mudo (yn ychwanegol at gyfrifoldebau statudol cyfredol)
- darparu gwybodaeth er mwyn caniat谩u i Gofrestrfa Tir EF greu stentiau gofodol lle nad yw unrhyw rai yn bodoli ar hyn o bryd
- darparu diweddariadau i鈥檙 gofrestr yn ystod mudo ac yn ystod y cyfnod rhybudd cyn y daw鈥檙 gofrestr a fudwyd yn fyw
- datrys ymholiadau sy鈥檔 codi yn ystod y broses fudo
Yn ychwanegol, gall fod costau gan rai awdurdodau lleol sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwariant cyfalaf heb ei ariannu, y bwriedir iddo gael ei ad-dalu gan yr incwm ff茂oedd chwilio neu gostau ychwanegol sy鈥檔 codi o drefniadau cytundebol ar gyfer gwasanaethau a drefnwyd trwy gontract allanol. Caiff y rhain eu hystyried yn 么l yr achos.
Mae Adran 7 yn amlinellu鈥檙 gweithgareddau y disgwylir iddynt roi baich newydd ar awdurdodau lleol, yn seiliedig ar drafodaethau a chytundeb y gweithgor. Bydd Cofrestrfa Tir EF yn gwneud cyllid ar gael i dalu costau rhesymol y gweithgareddau hyn yn unol 芒鈥檙 athrawiaeth beichiau newydd.
Cafodd unrhyw weithgareddau sydd heb eu rhestru eu hasesu fel rhai nad ydynt yn creu baich ychwanegol.
Penderfynwyd nad yw gwaith y mae鈥檔 ofynnol i awdurdodau lleol ei wneud er mwyn i ddata gydymffurfio 芒 chyfrifoldebau statudol sy鈥檔 bodoli yn faich newydd. Enghraifft o hyn yw sicrhau bod y gofrestr yn gyflawn ac yn gywir yn unol 芒 deddfwriaeth sy鈥檔 bodoli cyn i鈥檙 mudo ddigwydd. Mae hwn yn gyfrifoldeb cyfredol, nid yn faich newydd.
16. Gweithgareddau y gall beichiau fod yn daladwy ar eu cyfer
Dyma鈥檙 gweithgareddau cysylltiedig 芒 Phridiannau Tir Lleol arfaethedig y gall cyllid gael ei ddarparu ar eu cyfer i鈥檙 awdurdodau lleol.
16.1 Gweinyddu prosiect
Tasgau gweinyddu prosiect penodol y mae鈥檔 ofynnol i awdurdodau lleol eu cyflawni er mwyn cwblhau鈥檙 gwaith o drosglwyddo鈥檙 gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol i Gofrestrfa Tir EF.
Gall hyn gynnwys nifer o gyfarfodydd sefydlog ac achlysurol cytunedig gyda gwaith gweinyddu a pharatoi cysylltiedig.
16.2 Echdynnu data
Caiff echdynnu data o systemau awdurdod lleol ei gwblhau trwy ddefnyddio cymysgedd o adnoddau Cofrestrfa Tir EF, cyflenwyr ac awdurdod lleol.
Bydd faint o adnoddau awdurdod lleol a fydd yn ofynnol yn dibynnu ai鈥檙 awdurdod lleol sy鈥檔 cwblhau鈥檙 gwaith echdynnu data ei hun, neu ai鈥檙 cyflenwr a benodwyd sy鈥檔 gwneud hyn.
Bydd beichiau yn gymwys i waith yr awdurdod lleol ar baratoi ac echdynnu data i fudo i Gofrestrfa Tir EF. Rhagwelir y bydd hyn ar gyfer uchafswm o ddwy set ddata. Gallai fod yn gymwys i鈥檙 canlynol:
- set ddata destunol
- set ddata ofodol
- y ddwy set ddata hyn
- dim un o鈥檙 setiau data hyn, os yw cyflenwr yn gwneud hyn
16.3 Paratoi data
Mae paratoi data yn cynnwys tasgau penodol y mae angen eu cwblhau er mwyn sicrhau y gall ein cyflenwyr gymryd data oddi wrth awdurdodau lleol.
Paratoi data ar gyfer setiau data digidol
Mae鈥檙 gwaith hwn wedi ei gynnwys yng ngweithgaredd 7.2.
Paratoi data ar gyfer setiau data papur, microfiche ac electronig
Bydd beichiau yn gymwys i waith yr awdurdod lleol ar baratoi setiau data nad ydynt yn ddigidol, gan gynnwys (lle y bo angen):
- m芒n newidiadau i ddogfennau, megis dileu nodiadau neu styffylau
- creu rhestr o gofnodion
- gwirio鈥檙 cofnodion a ddychwelir yn erbyn y rhestr
- gweithgareddau ategol eraill sy鈥檔 ymwneud 芒 pharatoi data (er enghraifft, trefnu ar gyfer sganio ar y safle)
16.4 Paratoi data heb fod yn ddata gofodol
Os nad oes gan awdurdodau lleol ddata gofodol y gellir ei echdynnu ar hyn o bryd, bydd yn ofynnol iddynt ddarparu digon o wybodaeth er mwyn i gyflenwr allu creu stent gofodol.
Bydd beichiau yn gymwys i un neu ragor o鈥檙 canlynol:
- darparu dogfennau er mwyn creu stent gofodol
- creu stent gofodol lle nad yw un yn bodoli
- dilysu stentiau gofodol a gr毛wyd gan gyflenwr
- cyfuniad o鈥檙 uchod
16.5 Diweddariadau i鈥檙 gofrestr cyn bod yr ardal awdurdod lleol yn fyw
Rhagwelir y bydd cyfnod o amser pan fydd yn rhaid i awdurdodau lleol ymgymryd 芒 gweithgareddau i gofnodi diweddariadau neu gofrestriadau allweddol deuol. Bydd hyn yn ychwanegol at gynnal eu cofrestr Pridiannau Tir Lleol eu hunain, a fydd yn parhau i fod y gofrestr statudol hyd nes mynd yn fyw ar gyfer eu hardal yng Nghofrestrfa Tir EF.
Bydd beichiau yn gymwys i awdurdodau lleol ar gyfer un o鈥檙 canlynol:
- cadw cofnod o鈥檙 diweddariadau i鈥檙 gofrestr am gyfnod penodol, a gaiff ei diweddaru wedi hynny cyn mynd yn fyw
- diweddaru Cofrestr Pridiannau Tir Lleol Cofrestrfa Tir EF ochr yn ochr 芒鈥檜 cofrestr eu hunain am gyfnod penodol
16.6 Ymholiadau amrywiol
Yn ystod y broses fudo, rhagwelir y bydd amrywiaeth o ymholiadau gan gyflenwyr a/neu Gofrestrfa Tir EF y bydd yn rhaid i鈥檙 awdurdodau lleol ddelio 芒 nhw.
Bydd beichiau yn gymwys i awdurdodau lleol sy鈥檔 delio ag ymholiadau am ddata yn ystod y broses fudo.
16.7 Costau eraill trwy eithriad
Mae鈥檔 bosibl y bydd awdurdodau lleol yn canfod meysydd gwaith ychwanegol y bu鈥檔 rhaid iddynt eu cwblhau. Byddwn yn ystyried y rhain trwy eithriad ac yn eu gwerthuso.
Yn ychwanegol, gall fod costau gan rai awdurdodau lleol sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwariant cyfalaf heb ei ariannu, y bwriedir iddo gael ei ad-dalu gan yr incwm ff茂oedd chwilio neu gostau ychwanegol sy鈥檔 codi o drefniadau cytundebol ar gyfer gwasanaethau a drefnwyd trwy gontract allanol. Byddwn yn ystyried costau fesul achos.
17. Adolygiad
Mae egwyddorion yr asesiad beichiau newydd yn berthnasol i bob awdurdod lleol sydd wedi trosglwyddo eu gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol i Gofrestrfa Tir EF.
Yn Hydref 2020, cynhaliodd Cofrestrfa Tir EF adolygiad mewnol o鈥檙 model asesu beichiau. Gwnaed hyn oherwydd daeth gwahaniaethau rhwng rhagdybiaethau a鈥檙 gwaith gwirioneddol i鈥檙 amlwg ar 么l i awdurdodau lleol ddechrau trosglwyddo eu gwasanaethau i鈥檙 gofrestr genedlaethol.
Darparodd canlyniad yr adolygiad sail ar gyfer asesiadau mwy realistig. Caiff y man cychwyn ar gyfer cyfrifo beichiau a chyfarfodydd cyfnodol bellach eu safoni yn gynharach yn y broses. Mae cyfrifo beichiau nawr yn dechrau pan fydd y dangosfwrdd dadansoddi data yn cael ei redeg gyntaf.
18. Beichiau gwasanaeth byw
Ystyriodd y gweithgor beichiau newydd unrhyw feichiau a allai fod yn daladwy pan fydd ardal awdurdod lleol yn fyw ar y Gofrestr Pridiannau Tir Lleol a gedwir gan Gofrestrfa Tir EF hefyd. Cytunodd y gr诺p hwn fod angen tystiolaeth bellach er mwyn deall yr effaith lawn ar awdurdodau lleol pan fudodd eu cofrestr i鈥檙 gofrestr genedlaethol. Cytunwyd y dylid cynnal adolygiad i asesu鈥檙 effaith dair blynedd ar 么l lansio鈥檙 Gofrestr Pridiannau Tir Lleol.
Yn dilyn ymgynghoriad gydag awdurdodau lleol a budd-ddeiliaid, adolygodd Cofrestrfa Tir EF y taliadau beichiau newydd yn Nhachwedd 2021. Ystyriodd yr asesiad effaith y beichiau. Ni nododd yr adolygiad hwn faich net i awdurdodau lleol ar 么l y drydedd flwyddyn. O ganlyniad, ni fu unrhyw newid i鈥檙 trefniadau beichiau.
Mae awdurdodau lleol yn parhau i gael taliad am dair blynedd gyntaf trosglwyddiad eu gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol i Gofrestrfa Tir EF i ymdrin 芒:
- gweithgareddau ychwanegol a wnaed yn y cyfnod yn union ar 么l i awdurdod lleol fynd yn fyw
- gwaith o ran gwneud cais i ychwanegu, amrywio a dileu pridiannau sy鈥檔 ychwanegol at yr hyn sy鈥檔 ofynnol o dan y broses flaenorol
Mae Cofrestrfa Tir EF yn gweithio gyda chyflenwyr i integreiddio鈥檙 rhyngwyneb rhaglennu cymwysiadau (API) a ddatblygwyd gyda systemau awdurdod lleol. Mae integreiddio hwn ar gael i bob awdurdod lleol sydd am awtomeiddio鈥檙 broses o ychwanegu, amrywio neu ddileu pridiannau yn y gwasanaeth byw. Os yw鈥檙 awdurdod lleol yn ymgymryd 芒 gwaith i ddatblygu ei integreiddio API ei hun yn lle defnyddio un a ddarperir gan gyflenwr, byddai鈥檙 gwaith hwn yn cael ei gynnwys yn y taliad beichiau.
Mae cynghorau sir wedi cael eu hystyried hefyd fel rhan o鈥檙 asesiad oherwydd bydd yn rhaid iddynt newid eu harferion pan fydd y gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol yn cael ei weithredu am y tro cyntaf mewn ardal awdurdod lleol sy鈥檔 effeithio arnynt. Bydd cynghorau sir yn gymwys i gael taliadau am yr un gweithgareddau a restrir uchod. Byddant hefyd yn cael taliadau ar gyfer yr amser y byddant yn ei dreulio yn paratoi i ddefnyddio鈥檙 gwasanaeth Pridiannau Tir Lleol newydd, sydd wedi ei gynnwys ar gyfer awdurdodau lleol yn rhan fudo (cyn mynd yn fyw) yr asesiad.
Bydd y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol neu Gofrestrfa Tir EF yn gwneud taliadau beichiau ochr yn ochr 芒鈥檙 taliadau ar gyfer mudo beichiau (cyn mynd yn fyw).
19. Cyllid awdurdod lleol
Bydd penderfyniadau ynghylch lefel y cyllid y bydd pob awdurdod lleol yn ei gael, a manylion terfynol y cytundeb, yn dilyn trafodaethau gydag awdurdodau lleol unigol.
Ar gyfer pob awdurdod lleol, gwneir asesiad o鈥檙 swm sydd i鈥檞 dalu ar gyfer mudo cyn mynd yn fyw yn dilyn ymgysylltiad ffurfiol rhwng yr awdurdod a Chofrestrfa Tir EF at ddiben mudo鈥檙 gofrestr. Ar y pwynt hwn, bydd asesiad realistig yn bosibl oherwydd y canlynol:
- gwybod faint o bridiannau sydd wedi cael eu mudo
- cytuno ar hyd y broses fudo
Mae鈥檙 ddau ddarn yma o wybodaeth yn ofynnol er mwyn cyfrifo鈥檙 swm i鈥檞 dalu.
Ar gyfer beichiau gwasanaeth byw, caiff taliad ar gyfer gweithgareddau un-tro a鈥檙 tair blynedd gyntaf o waith ychwanegol i ychwanegu, amrywio a dileu pridiannau ei wneud yr un pryd 芒鈥檙 taliad (mudo) cyn mynd yn fyw.
Bydd y Weinyddiaeth Tai,聽Cymunedau a Llywodraeth Leol neu Gofrestrfa Tir EF yn gwneud y taliadau i awdurdodau lleol.